“Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi”, 07/11/2024 tarihinde TBMM Genel Kurulunda kabul edilmiştir.
Genel Kurul tarafından kabul edilen Kanun, toplam 17 farklı kanunda değişiklik veya düzenleme içermektedir. Kanun, 30 maddeden oluşmaktadır. Ayrıca geçici bir maddesi bulunmaktadır.
Kanunda yer alan düzenlemeler aşağıdaki şekilde özetlenebilir:
A. Anayasa Mahkemesinin İptal Kararları Doğrultusunda Yapılan Düzenlemeler
Anayasa Mahkemesi iptal kararlarına ilişkin olarak 9 ay veya 1 yıl süre vermiş olup, söz konusu kararların bazıları kısa bir süre içinde yürürlüğe girecektir.
1) Anneye de baba ile çocuk arasındaki soybağının reddi için dava açma hakkı verilmektedir. (4721 S.K. md. 286 ve 289)
2) Evlilik birliği içinde doğan çocuğun koca ile olan soybağının reddi için baba olduğunu iddia eden üçüncü kişiye sınırlı bir şekilde dava açabilme hakkı tanıyan hüküm, iptal öncesi hükümler esas alınmak suretiyle muhafaza edilmektedir. (4721 S.K. md. 291)
3) Evlatlığın nüfus kaydına anne ve babası olarak evlat edinenlerin adlarının yazılabilmesine imkân tanınmaktadır. (4721 S.K. md. 314)
4) Ceza muhakemesinde yapılan uzlaşma görüşmeleri sırasında tespit edilemeyen veya uzlaşmadan sonra ortaya çıkan zararların tazmini için mağdura hukuk mahkemelerinde dava açabilme imkânı tanınmaktadır. (5271 S.K. md. 253)
5) İdari yargıda, tek hâkimle çözümlenecek davaların ve duruşma yapılmasının zorunlu olduğu davaların belirlenmesinde dava tarihindeki parasal sınırların esas alınması ve bu parasal sınıra göre davaların tek hakimle veya heyetle görülmesi sağlanmaktadır. (2576 S.K. ek md.1)
6) Birden fazla baronun bulunduğu illerde barolara gönderilecek adli yardım ödeneğinin oranı %40 yerine %30 olarak yeniden belirlenmektedir. (1136 S.K. md. 180)
7) Arabuluculuk görüşmelerinin ilk toplantısına mazeretsiz olarak katılmayan tarafın, davada kısmen veya tamamen haklı çıksa bile karşı tarafın ödemekle yükümlü olduğu yargılama giderinin tamamı yerine yarısından sorumlu tutulacağı ve ayrıca bu taraf lehine tarifeye göre belirlenecek vekalet ücretinin de yarısına hükmedileceği düzenlenmektedir. (6325 S.K. md. 18/A ve 7036 S.K. md. 3)
8) Adalet müfettişlerinin görev ve yetkilerine ilişkin hükümler, Anayasa değişiklikleri dikkate alınarak yeniden düzenlenmektedir. (2802 S.K. md. 100 ve 101)
9) 2017 yılında yapılan düzenlemeyle orman alanlarına adli hizmet binası ve ceza infaz kurumu yapılmasına imkân veren hükmün Anayasa Mahkemesince iptal edilmesi sonrası oluşan tereddütün giderilmesi amacıyla başlamış olan projelerin devam ettirilmesine yönelik geçici bir düzenleme yapılmaktadır. (geçici md. 1)
10) Hâkimler ve Savcılar Kurulu ile Anayasa Mahkemesinde görev yapan hâkim ve savcıların kadroları Kanunla düzenlenmektedir. (2 farklı kanun, 2 madde)
B. Adlî Yargı İstinaf ve Temyiz Kanun Yolunda Parasal Sınırlara İlişkin Düzenlemeler
İcra ve İflas Kanunu ile Hukuk Muhakemeleri Kanununda değişiklik yapılarak:
1) Parasal sınırlarda yeniden değerleme oranında artırma yapılması sonucunda belirlenen miktarlarda 1.000 TL’nin altı dikkate alınmayacaktır. (2004 S.K. ek md. 1 ve 6100 S.K. ek md. 1)
2) Bölge adliye mahkemesinin kaldırma kararı üzerine ilk derece mahkemesince verilen kararlar ile Yargıtayın bozma kararı üzerine yeniden verilen kararlara karşı, ilk karar tarihinde geçerli olan parasal sınırlara göre istinaf ve temyiz kanun yoluna başvurulabileceği açıkça düzenlenmek suretiyle bu kararlar bakımından istinaf ve temyiz hakkı korunarak hak arama hürriyetinin daha etkin bir şekilde kullanılabilmesine imkân tanınmaktadır. (2004 S.K. ek md. 1 ve 6100 S.K. ek md. 1)
C. Bazı Sorunların Çözümüne İlişkin Düzenlemeler
1) İstinaf kanun yolunda aynı bölge adliye mahkemesi içerisindeki hukuk daireleri arasındaki iş bölümü uyuşmazlıklarının kısa sürede giderilmesi sağlanarak dosyaların istinaf aşamasında görülme süreleri kısaltılmaktadır. (5235 S.K. md. 35/A)
2) Mesleğinde 20 yıl kıdeme sahip hukukçuların arabuluculuk eğitimi almak şartıyla sınavsız olarak arabulucu olabilmesine imkân tanınmaktadır. (6325 S.K. md. 20)
3) Taşınmazın aynına ilişkin icra edilebilirlik şerhi verilen arabuluculuk anlaşma belgesiyle taraflardan birinin tapu müdürlüğüne giderek tek başına tescil talebinde bulunabilmesi sağlanmaktadır. (6325 S.K. md. 17/B ve 18/B)
4) Hakaret suçunun sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle işlenmesi hali, uzlaştırma kapsamından çıkartılarak önödeme kapsamına alınmaktadır. Ayrıca şikâyete tabi olan hakaret suçunda şikâyet süresi, 2 yılı geçemeyecek şekilde düzenlenmektedir. (5271 S.K. md. 253, 5237 S.K. md. 73 ve 75)
5) Uzlaştırmanın kovuşturma evresinde gerçekleşmesi halinde, edimin yerine getirilmesinin ileri tarihe bırakılması, takside bağlanması veya süreklilik arzetmesi durumlarında; sanık hakkında HAGB kararı yerine durma kararı verileceği ve uzlaşmanın gereklerinin yerine getirilmemesi halinde, mahkemece yargılamaya kaldığı yerden devam olunacağı hüküm altına alınmaktadır. (5271 S.K. md. 254)
6) Ceza Muhakemesi Kanunu kapsamındaki uzlaştırmacıların sadece hukuk fakültesi mezunlarından olması sağlanmaktadır. Hukuk fakültesi mezunu olmayan mevcut uzlaştırmacıların hakları korunmaktadır. (5271 S.K. md. 253)
7) Çocuk Koruma Kanununda düzenlenen tedbirlerin uygulanması için görevlendirilen sosyal çalışma görevlilerine yapılacak ödemenin bağlı oldukları kurum tarafından karşılanması ve bu kapsamda görev alan sözleşmeli personele de ödenek verilmesi sağlanmaktadır. (5395 S.K. md. 33)
8) Hukuk Mesleklerine Giriş Sınavıve İdari Yargı Ön Sınavında soru sorulacak alanlar arasına sosyal güvenlik hukuku, milletlerarası hukuk, milletlerarası özel hukuk ve genel kamu hukuku konuları eklenmekte ve asgari soru sayısı 100’den 120’ye çıkarılmaktadır. (2547 S.K. ek md. 41)
9) Açık artırma suretiyle yapılan e-satışlarda bir defaya mahsus 10 dakika olan uzama süresinin, her yeni tekliften itibaren yeniden başlamak üzere 3’er dakikalık sürelerle 1 saate kadar uzamasına imkân sağlanmaktadır. Ayrıca teklifler arasındaki farkın muhammen bedelin binde 1’i yerine binde 5’inden ve her halde 1.000 Türk lirasından az olmaması sağlanmaktadır. (2004 S.K. md. 111/b)
10) Karayolları Trafik Kanunu uyarınca trafikten men edilerek alıkonulan araçlardan yediemin otoparklarında bulunup da sahipleri tarafından teslim alınmayan veya sahiplerine ulaşılamayan araçların satış usulü kolaylaştırılmak suretiyle bu araçların ekonomiye kazandırılması amaçlanmaktadır. (2918 S.K. ek md. 14)
11) Vakıflar Genel Müdürlüğü ile Genel Müdürlüğün idare ve temsil ettiği mazbut vakıflar, yargı harçlarından ve teminat gösterme zorunluluğundan muaf tutulmaktadır. (5737 S.K. md. 77)
Av. Burak EVCİ
Hukukçu
Editor : Mücahit Güngördü
