Türkiye'de ilaç etkin maddesi üretimi amaçlı kenevir yetiştiriciliği yapılıyor.
Bu alanda yetiştiricilik belli kotalarla sınırlandırılıyor.
Konuya ilişkin Cumhurbaşkanı Kararı, Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
5 BİN METREKARE 120 BİN KÖK
Buna göre, ilaç etkin maddesi üretimi amaçlı kenevir yetiştiriciliğinde ülke toplam kotası 5 bin metrekare yetiştiricilik alanında yıllık 120 bin kök ile sınırlı olacak.
Üniversiteler, Tarım ve Orman Bakanlığı araştırma enstitüleri ile araştırma izni bulunan kuruluşlar için ilaç etkin maddesi üretimi amaçlı kenevir yetiştiriciliği kapsamındaki bilimsel araştırmalar ve AR-GE çalışmalarında kota şartı aranmayacak.
Kotanın dağıtımında Tarım ve Orman Bakanlığı yetkili olacak.
YÖNETMELİK BİR AY ÖNCE YÜRÜRLÜĞE GİRDİ
Tarım ve Orman Bakanlığınca hazırlanan "İlaç Etkin Maddesi Üretimi Amaçlı Kenevir Yetiştiriciliği ve Kontrolüne Dair Yönetmelik" Resmi Gazete'de yayınlanarak 13 Eylül'de yürürlüğe girmişti.
Bakanlıktan edinilen bilgiye göre, Türkiye'de Uyuşturucu Maddelerin Murakabesi Hakkında Kanun kapsamında lif, tohum, sap ve benzeri amaçlarla kenevir yetiştiriciliğine izin verilebiliyor.
İlaç etkin maddesi elde etmeye yönelik çiçek ve yaprak üretimi amaçlı kenevir yetiştiriciliği yapmak üzere geçen yıl nisanda Kanun'da yapılan değişiklik kapsamında söz konusu yönetmelik hazırlandı.
Yönetmelikle anılan amaç doğrultusunda kenevir yetiştiriciliğine Tarım ve Orman Bakanlığınca izin verilecek.
BAŞVURU SÜRECİ YARIN BİTİYOR
İlaç etkin maddesi üretimi amaçlı kenevir yetiştiriciliği yapmak isteyen gerçek ve tüzel kişilerin 1 Ekim-31 Ekim tarihlerinde TMO'ya başvuruda bulunmaları gerekiyor.
Başvuru esnasında üretim planı, yetiştiricilik yapılacak yerin konum bilgisi, tedarike ait protokol, alıcı firmanın iş deneyimini gösteren belge ve tesisin üretim yeri izin belgesi alacağına ilişkin taahhütnameyi içeren ayrıntılı proje dokümanı sunulacak.
Başvurusu olumlu sonuçlananlara Bakanlıkça ilaç etkin maddesi üretimi amaçlı kenevir yetiştiriciliği izin belgesi verilecek.
AB, ABD VE ÇİN ÜRETİMDE PAY SAHİBİ
Uyuşturucu özelliği nedeniyle 1990'lı yıllardan itibaren dünya genelinde ekim alanı gerileyen kenevir, daha çok endüstriyel olarak kullanılmaya başlandı.
Kenevir ekim alanları, dünya genelinde 1990'da 63 bin hektarken 2017'de 26 bin hektara geriledi. Aynı dönemde kenevir tohumu üretimi 35 bin tondan 93 bin tona ulaştı.
Avrupa'da bugüne kadar tescil edilen 69 kenevir çeşidinin yarıya yakını son 10 yılda geliştirildi. Bu çeşitlerin çoğu, düşük oranda esrarın etken maddesi tetrahydrocannabinol (THC) içeren endüstriyel tip kenevir oldu. THC, bitki ıslah çalışmalarıyla ayrıştırılarak, oranı kenevir kuru ağırlığının yüzde 0,2-0,3'üne kadar düşürüldü.
Endüstriyel tip kenevirlerde THC oranının üst sınırı Kanada için yüzde 0,3, Avrupa Birliği için yüzde 0,2 olurken, düşük THC oranına sahip çeşitlerin kullanılması sonucunda Avrupa ve Amerika kıtalarında kenevir tarımı yapılan alanlar artmaya başladı. Çin de büyük alanlarda kenevir üretimi yapılan ülkeler arasında yer alıyor.
TÜRKİYE'DE KENEVİR ÜRETİMİ
Yapısındaki uyuşturucu madde oranından dolayı kontrollü ekilmesi gereken kenevirle ilgili Türkiye'deki mevzuata bakıldığında, lif, sap ve tohumunun amacı dışında yetiştirilmesi yasaklanırken, bilimsel araştırmalarla THC'si düşük kenevir çeşitlerinin geliştirilmesi hedefleniyor.
Kenevir yetiştirilecek yerlerde, ekiminin izne bağlanması, gerekli kontrollerin yapılması ve izinsiz ekimlere uygulanacak işlemlere ilişkin esaslar belirlenirken, 2016'da Resmi Gazete'de yayınlanan tebliğle İzmir, Uşak, Kütahya, Burdur, Antalya, Zonguldak, Bartın, Karabük, Kastamonu, Sinop, Samsun, Çorum, Amasya, Ordu, Tokat, Yozgat, Kayseri, Malatya ve Rize'de kenevirin ekimi izinle serbest hale getirildi.
İzin verilen il ve ilçelerin dışında kenevir yetiştiriciliği yapılamıyor. Bilimsel araştırma amacıyla ana veya tali bitki olarak kenevir yetiştiriciliğine, belirlenen bölgeler dışında da Tarım ve Orman Bakanlığınca izin verilebiliyor.
Türkiye'de, tescilli ve üretim izinli kenevir çeşidi bulunmazken, ekim alanı yıllar itibarıyla geriledi. 1989'da 42 bin dekar olan kenevir ekili alan, 1999'da 5 bin 360 ve 2009'da 66 dekara düştü. Son alarak geçen yıl 200 dekarda lif ve tohum amaçlı kenevir ekimi yapıldı.
Kenevir endüstrisinin giderek zayıflaması nedeniyle ekim alanları hızla azalırken, lif ve tohum amaçlı kenevir ekimi 2014-2017'de Samsun'un Vezirköprü ilçesinde izinle yapıldı. Vezirköprü'de 2018'de izinli kenevir yetiştiriciliğinde, 29 üretici 113 dekarda ekim yaptı, 54 dekarda lif ve 59 dekarda tohum için hasat gerçekleştirildi. Hasat sonucunda elde edilen lif miktarı 8-9 ton, tohum miktarı 1 ton civarında oldu.
YERLİ VE MİLLİ KENEVİR
Endüstriyel kenevir üretimindeki gelişmelerle, Tarım ve Orman Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar Politikalar Genel Müdürlüğüne (TAGEM) bağlı Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğünde 2017'den itibaren bu alanda çalışmalara başlandı.
Bu kapsamda Karadeniz Bölgesi Kenevir Araştırmaları Güdümlü Projesi (TAGEM/BÜGEM) yürütülmeye başlandı.
KENEVİR'İN KULLANIM ALANLARI
Kenevir, otomobil sektöründe doğal fiber parçalar, ağaç işleme sanayisi, kenevir talaşından doğal inşaat malzemeleri, ahşap malzeme, kumaş ve kanvas ürünler, gemi halatı, izolasyon malzemeleri, kozmetik ürünler, biyodizel, biyokütle yoluyla enerji üretimi, kenevir yağı, gıda ve yem, kağıt sanayisi, banknot ve sigara kağıdı, çay poşeti gibi çok geniş alanda kullanılıyor.
KENEVİR FİYATLARI
Türkiye'de ortalama 1 dekardan 100 kilogram lif elde ediliyor.
Kenevir Araştırmaları Enstitüsünün 2024 verilerine göre kenevir, kıtık kilogram 35,00 TL. lif kilogram 185,00 TL, tohum kilogram 185,00 TL, sap kilogram 25,00 TL'den alıcı buluyor.
CUMHURBAŞKANI'NDAN ÖNEMLİ AÇIKLAMA
Cumhurbaşkanı Erdoğan, daha önce yaptığı açıklamalarda kenevir üretiminin önemine dikkati çekerek, şu ifadeleri kullanmıştı:
"Bize bir zamanlar afyon ekimini yasaklayanlar kendileri cayır cayır afyon ekiyorlardı. Askeri bir sorunun çözümü için görünürde konuyla hiçbir ilgisi olmayan böyle bir şartın konulması elbette son derece manidardır. Şimdi diyorum ki biz yeniden, tarım, çevre ve şehircilik bakanıma söyledim, kenevir ekimi süreci başlatalım çünkü kenevir ekiminin çok farklı alanlarda çok farklı faydalarının olduğunu da göreceğiz. Şimdi bu süreci başlatacağız."